حقیقت اشیا

- بابا؟
- جانِ بابا؟
- این درسته که خدا به حقیقت اشیا آگاهه؟
- آری. اشیا از حیث وجود چیزی جز خدا نیستند و تنها از نظر تعین و شکل و شبح و هاذیت خود با خدا تفاوت دارند. خدا نور آسمان‌ها و زمین است، مَثَل نور او چون چراغدانى است که در آن چراغى باشد، آن چراغ درون آبگینه‏اى و آن آبگینه چون ستاره‏اى درخشنده از روغن درخت پُربرکت مى‏سوزد. حقیقت نور و وجود یک چیز است، و وجود هر چیزی عبارت است از ظهور آن چیز؛ بنابراین حتا وجود اجسام نیز از مراتب نور به شمار می‏روند. هیچ چیز جز خدا حقیقت ندارد. خالق و مخلوق یکی هستند و حقیقت خالق است و مخلوق سایه و پرتویی از حق می‌باشد. اوست که موجود حقیقی و مطلق و منبع وجود است. آب نابسته، بی‌رنگ و بی‌صورت است و چون‌که بسته شد، گاه صورت یخ گیرد و گاه کسوت برف و ژاله درپوشد، نظر کن که یخ و برف و ژاله همان آب بسیط بی‌رنگ است یا نه؟ و چون بگذارد همان آب خواهی نامید یا چیزی دیگر؟ پس هر که شناخته است و چشم حقیقت‌بین دارد جمیع مراتب و کیفیات را آب می‌داند و آنکه نادان است در بند لباس و کیفیت و غیربینی در می‌ماند، فرق عارف و جاهل هم همین است. عارف می‌گوید که تمام ذرات موجودات مظهر حقیقت‌اند و علم به هر یک از آنها نیز در حقیقت علم به یکی از مظاهر حق است. بنابراین در کلیه‌ی علوم جلوه‌ی مقصود و جمال محبوب هویداست و در همه چیز می‌توان حقیقت را جستجو کرد. دقت عقلی در هر علمی آدمی را به سوی حقیقت می‌کشاند.
- بابا؟
- جانِ بابا؟
- خدا وجود داره؟
- آره دخترم. وجود داره
- بابا؟
- جانِ بابا؟
- خدا چیه؟