پرسیدن شاگرد، استاد را

امروز که برای تدریس به یکی از مدارس اطراف شیراز رفته بودم، یکی از شاگردان از من پرسید آیا خوردن کنسرو حرام است؟ گفتم از نظر کی؟ گفت اسلام. گفتم فکر نمی‌کنم حرام باشد اگر حرام بود در قرآن گفته می‌شد یا فتوای حرام بودن‌اش برای مسلمانان صادر می‌شد. آن پسر از من این بار پرسش دیگری پرسید. او پرسید آیا مصرف مشروبات الکلی حرام است؟ گفتم اگر قرآن را خوانده باشی می‌دانی که بله حرام است. خداوند در قرآن فرموده‌اند که نوشیدن مشروبات الکلی فایده دارد اما چون ضررش بیش‌تر از فایده‌اش است نوشیدن آن حرام است. او آن‌گاه در مقام پرسش برآمد که چرا در نخستین روزهای اسلام مشروبات الکلی حرام نبودند و به‌تدریج حرام شدند؟ من به او این‌گونه پاسخ دادم که هر چیزی مراحلی دارد. اسلام هم در مراحل ابتدای‌اش شراب را حرام نکرده بود چون عده‌ی بی‌شماری از اعراب در آن زمان شراب‌خوار بودند و اگر می‌فهمیدند که اسلام با شراب مخالف است به سوی این دین نمی‌آمدند. آن‌گاه برای او بیش‌تر توضیح دادم که یکی از دلایل حرام بودن مشروبات الکلی، اثر مخربی است که بر روی کبد می‌گذارد که در نهایت باعث نابودی آن می‌شود. آن شاگرد اما این بار پرسید که آیا درباره‌ی اثر نابود کننده‌ی مواد افزودنی کنسروها چیزی می‌دانم؟ من هم که پزشکی نخوانده بودم پاسخ دادم خیر، نمی‌دانم. سپس این‌گونه برای‌ام توضیح داد که مصرف بیش از اندازه‌ی هرگونه کنسروی مانند شراب، در طول زمان باعث نابودی کبد می‌گردد. بعد از این حرف کمی به‌فکر فرو رفتم، آن‌گاه در مقام پاسخ‌گویی برآمدم و به او گفتم اگر بدین گونه باشد که می‌نمایی، مطمئن باش اگر در زمان پیامبر چیزی مانند کنسرو وجود داشت خداوند خوردن آن را حرام می‌نمود. آن‌گاه برای او چنین توضیح دادم که فرض کن مشروبات الکلی دو سه سال است که کشف شده است و در آن زمان این‌جور چیزها وجود نداشت و خداوند انسان را از نوشیدن آن منع نمی‌کرد. همین که ما امروز می‌دانیم مشروبات الکلی چه ضرری دارند برای‌مان کافی‌ست تا آن‌ها را حرام بدانیم؟ آن شاگرد سخن‌ام را که برآمده از دلیل و برهانی قوی بود پذیرفت و بسیار خوشحال بود که برای یکی دیگر از پرسش‌های‌اش پاسخ روشنی یافته است.